وضعیت حمل‌ونقل عمومی در کلان‌شهرها، به‌ویژه قم، چالشی چندوجهی است که بر ابعاد مختلف زندگی شهری سایه افکنده است. از ترافیک سنگین و آلودگی هوا گرفته تا هزینه‌های اقتصادی و حتی سلامت روان شهروندان، همه تحت تاثیر سیستم حمل‌ونقل قرار دارند. گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که خودروهای شخصی سهم اصلی تردد شهری را به خود اختصاص داده‌اند و بودجه شهرداری‌ها نیز بیشتر صرف توسعه معابر و پروژه‌های عمرانی می‌شود تا بهبود حمل‌ونقل عمومی. این در حالی است که کمک‌های دولتی به شهرداری‌ها ناچیز است و به طور متوسط تنها چهار درصد از بودجه آن‌ها را تشکیل می‌دهد؛ رقمی بسیار کمتر از میانگین جهانی.
این وضعیت در حالی است که قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مصرف سوخت، دولت را مکلف به توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و افزایش سهم آن به ۷۵ درصد از سفرهای درون‌شهری کرده است. با این حال، سهم درآمدهای حاصل از حمل‌ونقل عمومی در بودجه شهرداری‌های هفت کلان‌شهر مورد بررسی، کمتر از پنج درصد است، در حالی که بیش از ۴۵ درصد بودجه این شهرداری‌ها صرف حوزه حمل‌ونقل می‌شود. این تناقض، همراه با منابع مالی ناپایدار در این حوزه، نشان‌دهنده ضعف جدی در سیستم مدیریت شهری است.
شهردار قم، ضمن اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای بهبود حمل‌ونقل عمومی در شهر، بر اهمیت مدیریت یکپارچه شهری و حمایت بیشتر دولت تاکید می‌کند. کاهش عمر مفید اتوبوس‌های قم از ۱۰ سال به کمتر از ۴ سال، نشان از چالش‌های جدی این حوزه دارد. وی برخی از موانع خارج از اختیارات شهرداری، مانند تولید بی‌رویه خودرو و عدم اجرای صحیح طرح‌های جامع شهری را نیز مطرح می‌کند. شهردار همچنین از سنگینی هزینه یارانه حمل‌ونقل بر دوش شهرداری‌ها گلایه می‌کند، هزینه ای که از جیب مردم تامین می‌شود.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم نیز به اقدامات صورت گرفته برای بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی، از جمله هوشمندسازی مدیریت ناوگان و اطلاع‌رسانی به شهروندان در مورد زمان حرکت اتوبوس‌ها، اشاره می‌کند. وی از افزایش قابل توجه تعداد مسافران اتوبوس‌های عمومی در قم خبر می‌دهد و به برنامه‌های آتی برای نوسازی و گسترش ناوگان اتوبوسرانی اشاره می‌کند. با این حال، کمبود شدید اتوبوس، به ویژه به دلیل عدم تحویل به موقع اتوبوس‌های خریداری شده از سوی ایران خودرو، یک چالش اساسی باقی مانده است. شهر قم علی‌رغم موانع، در مقایسه با سایر شهرها توانسته سهم بیشتری از اتوبوس‌های خریداری شده را دریافت کند.
با وجود تلاش‌های شهرداری قم برای بهبود کیفیت و کمیت خدمات حمل‌ونقل عمومی، حمایت مالی و برنامه‌ریزی مدون دولت برای حل مسئله آمایش سرزمین و بهبود تصمیم‌گیری‌های توسعه‌ای، ضروری به نظر می‌رسد تا بتوان به بهبود چشمگیر شاخص‌های حمل‌ونقل در کلان‌شهرها امیدوار بود. این موضوع نیازمند یک رویکرد جامع و همکاری همه جانبه بین دولت و شهرداری‌هاست.
