بافت تاریخی قم؛ میراثی در آستانه‌ی دگرگونی
بازدید استاندار قم از بافت تاریخی این شهر، زنگ خطری برای چالش‌های پیش روی این گنجینه‌ی ارزشمند فرهنگی به صدا درآورد. اکبر بهنام جو، در این بازدید که با حضور مدیران شهری همراه بود، بر ضرورت رفع مشکلات ساکنان این منطقه‌ی تاریخی تأکید کرد. بافت تاریخی قم، نمادی از هویت این شهر است و نیازمند توجه ویژه و برنامه‌ریزی دقیق برای حفظ و احیا است.
مسائل گوناگونی در بافت تاریخی قم، از صدور پروانه‌های ساخت تا زیرساخت‌های شهری از جمله شبکه‌ی آب، فاضلاب، برق و مسائل امنیتی، نیازمند بررسی کارشناسانه و تصمیم‌گیری‌های چندجانبه و هماهنگ است. موضوع حضور اتباع بیگانه و شرایط زندگی ساکنان نیز از دیگر چالش‌های این منطقه به شمار می‌رود.
محمدحسین علی اکبری، مدیر منطقه یک شهرداری قم، بر قدمت و ارزش این بافت تاریخی کهن‌ترین ساختارهای شهری ایران اشاره کرد. وی ضمن تأکید بر نقش این بافت در شکل‌دهی هویت معماری قم و بازتاب زندگی، هنر و آداب و رسوم مردم این شهر در طول تاریخ، از چالش‌های پیش روی آن ابراز نگرانی کرد.
فرسودگی بناها، ناشی از بی‌توجهی و عدم برنامه‌ریزی صحیح برای مرمت، به همراه آسیب‌های ناشی از شرایط جوی، از مهم‌ترین مشکلات پیش روی این بافت تاریخی است. مهاجرت ساکنان بومی به مناطق جدیدتر شهر و تبدیل خانه‌های تاریخی به انبار یا مکان‌های متروکه، حیات اجتماعی این منطقه را نیز تهدید می‌کند.
به گفته‌ی علی اکبری، احیای این بافت تاریخی نیازمند همکاری متخصصان معماری سنتی و بافت‌های فرسوده، تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مراکز فرهنگی، و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری مانند مسیرهای پیاده‌روی و تابلوهای راهنما است. برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای آگاه‌سازی ساکنان محلی و نسل جوان و احیای هنرهای دستی و محلی قم و ایجاد بازارچه‌های دائمی نیز در این راستا ضروری هستند.
با وجود چالش‌های فراوان، بافت تاریخی قم می‌تواند به الگویی موفق برای احیای بافت‌های تاریخی در ایران تبدیل شود. تحقق این امر، تنها با برنامه‌ریزی دقیق، همکاری دستگاه‌های اجرایی، مشارکت مردم و سرمایه‌گذاران امکان‌پذیر است.
