بیوگرافی همسران محمدرضا شاه پهلوی | فوزیه + ثریا اسفندیاری + فرح دیبا
محمدرضا پهلوی، دومین و آخرین شاه سلسله پهلوی و فرزند رضاشاه، از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ بر تخت سلطنت ایران نشست. او که در 4 آبان ۱۲۹۸ در تهران به دنیا آمد، پس از تبعید پدرش به‌عنوان ولیعهد به قدرت رسید و حدود ۳۷ سال پادشاه ایران بود. تحصیلات خود را در ایران و سوئیس گذراند و پس از بازگشت، با درجه ستوان دومی از دانشکده افسری فارغ‌التحصیل شد. دوران سلطنت او با رویدادهای مهم سیاسی و اجتماعی و اعتراضات مردمی همراه بود که سرانجام با انقلاب اسلامی پایان یافت. سرانجام او در 5 مرداد 1359 و در 60 سالگی در قاهره درگذشت و در همانجا دفن شد.
زندگی خانوادگی محمدرضاشاه با سه ازدواج شناخته می‌شود. نخستین ازدواج او با فوزیه فؤاد، شاهدخت مصری و خواهر ملک فاروق بود که حاصل آن دختری به نام شهناز شد، اما این پیوند به طلاق انجامید. دومین ازدواجش با ثریا اسفندیاری، بانوی ایرانی-آلمانی بود که به دلیل نداشتن فرزند، به جدایی ختم شد. سومین و پایدارترین ازدواج شاه با فرح دیبا صورت گرفت که تا پایان عمر ادامه یافت و از او چهار فرزند به نام‌های رضا، فرحناز، علیرضا و لیلا داشت.
در ادامه به زندگی‌نامه همسران محمدرضا شاه می‌پردازیم. شما می‌توانید برای مطالعه زندگی‌نامه شخصیت‌های تاریخی به سایت ویکیدا به آدرس fa.wikida.ir مراجعه کنید.
فوزیه فواد
فوزیه بنت فؤاد، شاهدخت مصر و خواهر ملک فاروق، در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در کاخ راس‌التین اسکندریه متولد شد. او دختـر ملک فؤاد یکم و ملکه نازلی بود و ریشه‌ای چرکسی، آلبانیایی و فرانسوی داشت. فوزیه تحصیلات خود را در سوئیس گذراند و به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و عربی مسلط شد. زیبایی او به‌حدی شهرت یافت که رسانه‌های غربی او را با ستارگانی همچون ویوین لی و هدی لامار مقایسه کردند و مجله تایم او را زیباترین زن جهان معرفی کرد.
در سال ۱۳۱۷، فوزیه با ولیعهد ایران، محمدرضا پهلوی، ازدواج کرد و عنوان ملکه ایران را به دست آورد. این ازدواج ابتدا با استقبال سیاسی و اجتماعی همراه بود، اما اختلافات خانوادگی و شرایط خاص دوران جنگ جهانی دوم موجب تیرگی روابط شد و سرانجام این پیوند به طلاق انجامید. حاصل ازدواج آن‌ها دختری به نام شهناز پهلوی بود. فوزیه در مدت حضورش در ایران فعالیت‌های اجتماعی متعددی همچون حمایت از تحصیل زنان، اداره انجمن شیر و خورشید و ترویج صنایع دستی انجام داد و از احترام خاص رضا شاه پهلوی برخوردار بود.
پس از جدایی از محمدرضا پهلوی، فوزیه در سال ۱۹۴۹ با اسماعیل شیرین، فرمانده پیشین نیروی دریایی مصر، ازدواج کرد و دو فرزند به نام‌های نادیا و حسین داشت. او پس از سقوط سلطنت در مصر بیشتر عمر خود را در اسکندریه گذراند و علی‌رغم از دست دادن عناوین رسمی، همچنان به‌عنوان شاهدخت فوزیه شناخته می‌شد و جایگاه اجتماعی خود را حفظ کرد. فوزیه سرانجام در ۱۱ تیر ۱۳۹۲ در ۹۱ سالگی در اسکندریه درگذشت و در قاهره به خاک سپرده شد.
ثریا اسفندیاری
ثریا اسفندیاری بختیاری در سال ۱۳۱۱ در اصفهان به دنیا آمد. او دختر خلیل اسفندیاری بختیاری، دیپلمات ایرانی، و اوا کارل آلمانی بود. دوران کودکی‌اش را به‌دلیل شرایط خاص بهداشتی آن زمان ایران، در برلین گذراند و سپس در مدارس ایران، سوئیس و انگلستان تحصیل کرد. ثریا به چهار زبان آلمانی، فارسی، انگلیسی و فرانسوی تسلط داشت و به‌واسطه زیبایی و جایگاه خانوادگی‌اش، به یکی از چهره‌های شناخته‌شده ایران در عرصه داخلی و خارجی بدل شد.
پس از جدایی محمدرضا پهلوی از فوزیه، همسر نخستش، ثریا به توصیه شمس پهلوی به شاه معرفی شد و نخستین دیدار آن‌ها در اروپا به نامزدی و سپس ازدواج انجامید. مراسم عروسی آن‌ها در بهمن ۱۳۲۹ در کاخ مرمر تهران برگزار شد و ثریا ملکه ایران شد. اما نبود ولیعهد و ناباروری این ازدواج، تحت فشار خاندان سلطنتی و شرایط سیاسی آن زمان، موجب جدایی آن‌ها در سال ۱۳۳۶ شد. ثریا پس از طلاق، عنوان «والاحضرت» و امتیازات ویژه‌ای همچون حقوق و گذرنامه سیاسی را حفظ کرد و زندگی مستقل خود را در اروپا آغاز نمود.
ثریا پس از جدایی به علاقه‌اش در سینما روی آورد و با کارگردان ایتالیایی فرانکو ایندووینا ازدواج کرد، اما مرگ زودهنگام او، ثریا را بار دیگر تنها گذاشت. او خاطراتش را در کتاب‌هایی همچون کاخ تنهایی و شاهدخت ناکام منتشر کرد که بازتابی از زندگی دربار و سال‌های غربت و انزوایش بودند. ثریا در سال ۱۳۸۰ بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت و در مونیخ به خاک سپرده شد. بر اساس وصیت‌نامه‌اش، بخش بزرگی از دارایی‌هایش در حراجی‌ها فروخته شد و عواید آن به سازمان‌های خیریه بین‌المللی اختصاص یافت.
فرح دیبا
فرح دیبا، سومین همسر محمدرضا پهلوی و آخرین ملکه ایران، در ۲۲ مهر ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد. او تنها فرزند سهراب دیبا، افسر ایرانی اهل تبریز، و فریده قطبی، بانویی اهل لاهیجان بود. فرح دوران تحصیل خود را در مدارس فرانسوی تهران گذراند و سپس برای ادامه تحصیل در رشته معماری به پاریس رفت. در همین دوران با جمعی از دانشجویان ایرانی مقیم فرانسه، از جمله لیلی امیرارجمند، آشنا شد. فرح در جریان یکی از دیدارهای محمدرضا شاه با دانشجویان ایرانی در سفارت ایران در پاریس با شاه ملاقات کرد و این آشنایی زمینه‌ساز ازدواج آن‌ها شد.
ازدواج فرح و شاه در آبان ۱۳۳۸ رسمیت یافت و او در سال ۱۳۳۹ به‌عنوان «شهبانو» شناخته شد؛ عنوانی که پیش از آن در تاریخ ایران سابقه نداشت. حاصل این ازدواج چهار فرزند بود: رضا، ولیعهد ایران، فرحناز، علیرضا و لیلا. فرح در سال‌های حضور در دربار، فعالیت‌های گسترده‌ای در حوزه فرهنگ، آموزش، بهداشت و هنر داشت و ریاست نهادهای فرهنگی و اجتماعی متعددی از جمله مؤسسه ملی حفاظت آثار باستانی و سازمان ملی حمایت از کودکان را بر عهده گرفت. در مراسم تاج‌گذاری سال ۱۳۴۶، محمدرضا پهلوی تاج سلطنتی ویژه‌ای را بر سر او گذاشت و جایگاه شهبانو را به‌عنوان مادر ولیعهد رسمیت بخشید.
پس از انقلاب ۱۳۵۷، فرح همراه شاه ایران را ترک کرد و سال‌های بعد را در تبعید، عمدتاً در ایالات متحده و فرانسه، گذراند. پس از درگذشت شاه در مصر، او مدتی کوتاه به‌عنوان نایب‌السلطنه و نماینده قانونی پسرش رضا پهلوی ایفای نقش کرد تا زمانی که ولیعهد به سن قانونی رسید.
منبع: دانشنامه ویکیدا
پایان رپورتاژ آگهی – این مقاله یک رپورتاژ آگهی است و توسط سفارش دهنده آن اماده شده است. کانون خبری قم مسئولیتی در خصوص محتوا و خدمات معرفی شده بر عهده ندارد.
فاطمه بخشایش، یکی از خبرنگاران پرتلاش و دغدغه‌مند در مجله خبری «کانون قم» است که با قلمی شیوا و مسئولانه، به پوشش اخبار و رویدادهای این شهر می‌پردازد. او با تعهد و دقت نظر، در تلاش است تا صدای مردم باشد و به انعکاس مشکلات و پیشرفت‌های جامعه کمک کند.