تجلی آموزه‌های دفاع مقدس در جنگ ۱۲ روزه
تجربه‌های ۸ سال دفاع مقدس در عرصه‌های روانی، اجتماعی و مدیریتی در جنگ ۱۲ روزه بازتولید شد؛ مولفه‌هایی مانند بی‌اعتمادی نسبت به دشمن، حمایت از نیروهای مسلح، همدلی ملی و کمک به آسیب‌دیدگان نقش محوری داشتند. این بازنویسی با نگاهی تحلیلی تفاوت‌ها و پیوندهای تاریخی میان دو دوره را مرور می‌کند و درس‌های عملی برای سیاست‌گذاری و مخاطرات بین‌المللی را برجسته می‌سازد.
میراث دفاع مقدس و بازتاب در جنگ ۱۲ روزه
تجربه دفاع مقدس در ایران عوامل زیر را به عنوان آموزه‌های بنیادین برجای گذاشت: پشتیبانی مردمی از نیروهای مسلح، انسجام ملی در برابر فشار خارجی، خوداتکایی در مدیریت بحران. این آموزه‌ها در جنگ ۱۲ روزه به شکل جدیدی ظهور یافتند؛ نه تنها در سطح حمایت عمومی از نیروهای مسلح، بلکه در نوع روایت جمعی، واکنش‌های مدنی و همگرایی اجتماعی که پیامد آن تقویت بازدارندگی معنوی بود.
تفاوت‌های ساختاری میان دفاع مقدس و جنگ ۱۲ روزه
تفاوت‌های کلیدی میان تجربه‌های دو دوره در دو بعد مشخص است: ابزار و عرصه مشارکت مردم. در دفاع مقدس، مشارکت مردمی در عملیات زمینی و حضور فیزیکی گسترده نمود داشت؛ در حالی که در جنگ ۱۲ روزه نقش سلاح‌های دوربرد، پهپاد و موشک و نیز میدان رسانه‌ای و سایبری برجستگی بیشتری یافت و مشارکت مدنی بیشتر در قالب همبستگی اجتماعی و امدادرسانی تجلی پیدا کرد.
میدان رسانه‌ای جدید و نقش آن در جنگ ۱۲ روزه
در جنگ ۱۲ روزه فضای رسانه‌ای متکثر و ابزارهای دیجیتال نقش عملیاتی در صحنه جنگ داشتند؛ روایت‌سازی جهانی، عملیات روانی و جریان اطلاعات سریع، میدان نبرد را چندلایه کرد. این وضعیت نشان داد که آموزه‌های دفاع مقدس باید با فنون نوین اطلاع‌رسانی و مدیریت روایت تلفیق شوند تا همگرایی اجتماعی حفظ و واکنش ملی کارآمد باشد.
ارزیابی ساختار بین‌المللی در مواجهه با رویدادها
تجربه‌های دو دوره نشان می‌دهد که سازوکارهای بین‌المللی محدودیت‌های جدی در پیگیری عدالت و جبران خسارت دارند. نقش وتو و وابستگی تصمیم‌گیری به همکاری دولت‌ها، توان عملی نهادهای جهانی را تضعیف می‌کند؛ در جنگ ۱۲ روزه این محدودیت‌ها بار دیگر آشکار شد و ضرورت تکیه هم‌زمان بر دیپلماسی فعال و ظرفیت‌های منطقه‌ای را نشان داد.
درس‌ها و پیامدهای راهبردی
- آمادگی ترکیبی: ترکیب توان دفاعی سخت‌افزاری با توان رسانه‌ای و مدیریتی اهمیت دارد تا آموزه‌های دفاع مقدس در عرصه مدرن کارآمدتر اعمال شود.
- پایداری اجتماعی: حفظ انسجام ملی نیازمند پاسخگویی دولت به مطالبات مردم و برنامه‌ریزی برای کاهش تنش‌های داخلی است تا سرمایه اجتماعی برای زمان‌های بحران حفظ شود.
راهکارهای عملی برای بهره‌گیری از تجربه‌ها
- تدوین برنامه‌های آموزشی و روایت‌محور برای نسل‌های جوان تا آموزه‌های دفاع مقدس با سازوکارهای نوین اطلاع‌رسانی همراه شود.
- تقویت هماهنگی میان ساختارهای دفاعی، رسانه‌ای و دستگاه‌های امداد در قالب سناریوهای تمرینی مشترک برای مواجهه با تهدیدات چندبعدی.
جمع‌بندی
آموزه‌های دفاع مقدس، در جنگ ۱۲ روزه دوباره معنا یافتند اما در بستر فناورانه و رسانه‌ای جدید؛ تلفیق تجربه تاریخی با ابزارهای نوین و اصلاح سازوکارهای حقوقی و دیپلماتیک مهم‌ترین درس برای عبور از بحران‌های آتی است.
فاطمه بخشایش، یکی از خبرنگاران پرتلاش و دغدغه‌مند در مجله خبری «کانون قم» است که با قلمی شیوا و مسئولانه، به پوشش اخبار و رویدادهای این شهر می‌پردازد. او با تعهد و دقت نظر، در تلاش است تا صدای مردم باشد و به انعکاس مشکلات و پیشرفت‌های جامعه کمک کند.