تحول در استخدام جاسوسان؛ سیا به دنبال جذب نیروهای مخفی از راه دور
در دنیایی که فناوری‌های نوین به‌سرعت در حال تغییر قواعد بازی هستند، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) ناگزیر است مدل‌های سنتی عملیات جاسوسی را از نو تعریف کند. تحولاتی مانند گسترش هوش مصنوعی، استفاده فراگیر از داده‌های کلان، و نظارت دیجیتال، نه‌تنها روش‌های شناخته‌شده جاسوسی را دگرگون کرده‌اند، بلکه خودِ مفهوم جاسوس نیز در حال تغییر است.
گزارشی جدید از واشنگتن‌پست که به نقل از دیروزبان و ایسنا منتشر شده، به بررسی رویکرد تازه‌ای پرداخته که در آن جاسوسی دیگر به نفوذ فیزیکی محدود نیست، بلکه ردیابی دیجیتال و تحلیل رفتاری مبتنی بر الگوریتم‌ها جایگزین آن شده‌اند. برای نمونه، نظارت گسترده توسط دوربین‌های مجهز به تشخیص چهره، ردگیری از طریق تلفن‌های همراه و تحلیل بیومتریک، چالش‌هایی جدی برای جاسوسان سنتی ایجاد کرده‌اند. دیگر پنهان شدن آسان نیست.
یکی از پیشگامان این انقلاب دیجیتال در جاسوسی، آرون براون، افسر پیشین سیا و کهنه‌سرباز ارتش است. او در سال ۲۰۱۸ هشدار داده بود که فناوری‌هایی مانند تشخیص نحوه راه رفتن، امکان شناسایی افراد را حتی بدون رؤیت چهره فراهم می‌آورند. اکنون با مدل هوش مصنوعی FarSight این پیش‌بینی به واقعیت پیوسته است؛ مدلی که قابلیت تشخیص افراد از فاصله هزار متری با دقت بیش از ۸۰ درصد را دارد.
شرکت‌هایی مانند لومبرا که توسط براون تأسیس شده‌اند، نمونه‌ای از تحول در این عرصه هستند. این شرکت‌ها تلاش می‌کنند «عوامل هوش مصنوعی» بسازند که بتوانند نشانه‌های رفتاری دشمن را در داده‌ها شناسایی و تحلیل کنند. فناوری‌هایی مانند ADINT (هوش تبلیغاتی) یا تکنیک‌های انتقال سیگنال مانند Obscura نیز به‌کار گرفته شده‌اند تا مسیرهای جاسوسی از راه دور هموارتر شود.
این تغییرات صرفاً ابزار جاسوسی را تحت تأثیر قرار نداده‌اند بلکه شیوه جذب نیرو نیز دگرگون شده است. کاهش دو رقمی در استخدام جاسوسان از سال ۲۰۱۹ نشان‌دهنده دشواری‌های این حوزه است. به‌ویژه در شهرهایی مثل پکن که با بیش از یک میلیون دوربین مداربسته مجهز به تشخیص چهره، هر حرکت تحت رصد است، جذب نیروی انسانی برای جاسوسی با روش‌های سنتی دشوارتر شده است.
در پاسخ به این چالش‌ها، سیا راهبردی خلاقانه را اتخاذ کرده است. در اردیبهشت ۲۰۲۵، ویدیوهایی به زبان چینی منتشر شد که به مشکلات داخلی چین، از جمله نابرابری اقتصادی و ناپدید شدن مقامات، اشاره داشتند. هدف این ویدیوها جذب همکاری ناراضیان چینی با ایالات متحده بود؛ رویکردی که در گذشته برای جذب روس‌های مخالف جنگ اوکراین نیز موفقیت‌آمیز بوده است.
سازمان‌های اطلاعاتی امروزه نه تنها با دشواری‌های جذب نیروی انسانی روبه‌رو هستند بلکه با تهدیدات نوینی مانند سندرم هاوانا (آسیب مغزی ناشی از امواج رادیویی) و حملات سایبری پیچیده از سوی کشورهایی مانند چین مواجه‌اند. حمله موسوم به “طوفان نمک” نمونه‌ای از این آسیب‌پذیری‌هاست که نشان می‌دهد زیرساخت‌های حیاتی آمریکا می‌توانند هدف این نوع حملات قرار گیرند.
سیا تلاش می‌کند تا نه‌تنها از هوش مصنوعی برای تحلیل اطلاعات استفاده کند بلکه از آن به‌عنوان ابزاری برای محافظت از جاسوسان در مقابل نظارت دیجیتال بهره بگیرد. ابزارهایی مانند نسخه‌های مجازی رهبران خارجی که امکان گفت‌وگوی تحلیلی را برای کارشناسان فراهم می‌کنند، نمونه‌ای از این نوآوری‌ها هستند. در کنار این تلاش‌ها، همکاری با شرکت‌های خصوصی نیز به‌منظور تسریع روند نوآوری تقویت شده است؛ گرچه پیچیدگی‌های بروکراتیک و نیازهای امنیتی خاص، مسیر این همکاری را گاه پرچالش می‌سازد.
تحولات سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که آینده جاسوسی به‌طور کامل با فناوری پیوند خورده و رقابت‌های بین‌المللی در حوزه هوش مصنوعی، تعیین‌کننده مرزهای جدید امنیت جهانی هستند. چین نیز با سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه، از تحلیل داده‌ها تا بهبود عملیات نظامی، در تلاش برای پیشی گرفتن از رقبای غربی است.
در چنین چشم‌اندازی، سازمان‌های اطلاعاتی نه‌تنها باید با تهدیدات جدید مقابله کنند بلکه باید از فرصت‌های فناورانه برای حفظ امنیت ملی استفاده هوشمندانه داشته باشند. جهان جاسوسی، بازی را از نو آغاز کرده است.