زبان اشاره؛ پل فراموش‌شده که در قم دوباره احیا می‌شود
در هفته ناشنوایان، اداره کل بهزیستی استان قم با تاکید بر شعار «تحقق حیات اجتماعی ناشنوایان با گسترش زبان اشاره» مجموعه‌ای از برنامه‌های هدفمند را برای بازگرداندن و تقویت «زبان اشاره» در سطح عمومی و خدمات دولتی اجرا می‌کند؛ از آموزش کارمندان دستگاه‌ها تا توسعه اپلیکیشن فراخوان مترجم و ایجاد بانک اطلاعاتی مترجمان.
وضعیت کنونی و ضرورت گسترش زبان اشاره
ناشنوایان با موانع ارتباطی، تحصیلی و شغلی مواجه‌اند و یکی از ریشه‌های اصلی این مشکلات فقدان دسترسی به مترجم زبان اشاره و ناآشنایی جامعه شنوایان با اصول تعامل صحیح است. بنابراین توسعه و ترویج «زبان اشاره» نه تنها یک اقدام فرهنگی و حقوق بشری است، بلکه شرط پایه‌ای برای فراهم‌سازی دسترسی برابر به خدمات قضایی، آموزشی و اشتغال محسوب می‌شود.
برنامه‌های عملی قم برای ترویج زبان اشاره
اداره کل بهزیستی قم مجموعه‌ای از اقدامات میدانی را در دستور کار قرار داده است تا «زبان اشاره» از جامعه تخصصی به عرصه عمومی منتقل شود:
- آموزش زبان اشاره برای کارکنان دستگاه‌های اجرایی و اداری تا حضور مترجم در فرایندهای رسمی تسهیل شود؛
- ایجاد بانک اطلاعاتی مترجمان و تامین هزینه‌های مترجمان در جلسات اداری و قضایی و دوره‌های آموزشی.
این اقدامات با هدف دسترسی آسان‌تر ناشنوایان به خدمات و کاهش تبعیض در عرصه‌های عمومی طراحی شده‌اند.
فناوری به‌عنوان تسهیل‌گر ارتباطی زبان اشاره
یکی از نقطه‌قوت‌های برنامه‌های استان توسعه اپلیکیشن‌های فراخوان مترجم و سامانه‌های ارتباطی است که در لحظه مترجم در اختیار ناشنوایان قرار می‌دهند. این راهکارها مزایایی مثل کاهش زمان انتظار، پوشش جغرافیایی گسترده‌تر و امکان ثبت و پیگیری درخواست خدمات را فراهم می‌کنند و «زبان اشاره» را به ابزاری کاربردی در خدمات شهری و دولتی بدل می‌سازند.
چالش‌ها و راه‌حل‌های پیشنهادی برای تثبیت زبان اشاره
چالش‌های اصلی شامل کمبود مترجم، ضعف در آموزش معلمان آشنا به زبان اشاره، ناآشنایی خانواده‌ها و باورهای منفی درباره توانمندی ناشنوایان است. برای عبور از این موانع پیشنهاد می‌شود:
- سرمایه‌گذاری مستمر در آموزش مترجمان و معلمان همراه با ایجاد بانک اطلاعاتی ملی؛
- ادغام زبان اشاره در محتواهای رسانه‌ای، آموزش و پرورش و برنامه‌های عمومی برای تغییر رفتار اجتماعی و کاهش تبعیض.
تأثیرات مورد انتظار و پیام نهایی
گسترش «زبان اشاره» در فضای عمومی و نهادهای دولتی موجب دسترسی بهتر ناشنوایان به حقوق شهروندی، کاهش انزوا و افزایش مشارکت اجتماعی و اقتصادی آنان خواهد شد. تجربه قم نشان می‌دهد ترکیب آموزش نیروی انسانی، فناوری‌های فراخوان مترجم و تقویت انجمن‌های ناشنوایان می‌تواند به‌سرعت کیفیت زندگی این گروه را بهبود بخشد؛ اما تداوم این مسیر نیازمند تخصیص بودجه، سیاست‌گذاری کلان و مشارکت بین‌بخشی نهادهاست.
فاطمه بخشایش، یکی از خبرنگاران پرتلاش و دغدغه‌مند در مجله خبری «کانون قم» است که با قلمی شیوا و مسئولانه، به پوشش اخبار و رویدادهای این شهر می‌پردازد. او با تعهد و دقت نظر، در تلاش است تا صدای مردم باشد و به انعکاس مشکلات و پیشرفت‌های جامعه کمک کند.