چالش‌های زندگی شهری برای معلولین در قم؛ از پیاده‌روهای شلوغ تا نبود دسترسی مناسب
فردی با ویلچر، در میان خودروهای پارک شده در پیاده‌رو، نفس‌نفس می‌زند. عبور از خیابان، با توجه به نبود پل عابر پیاده مناسب (با 50 پله!)، تقریبا غیرممکن است. گذر از نهر کنار خیابان نیز به دلیل فقدان پل مناسب، امیدی نمی‌بخشد. سوار شدن به خودروهای عبوری نیز برای او شدنی نیست و منتظر اتوبوس می‌ماند؛ اتوبوسی که ممکن است با کمک دیگران بتواند سوار شود اما ایستگاه آن نیز دور است. این صحنه، نمایی از دشواری‌های زندگی شهری برای افراد کم‌توان در قم است.
شهرها اغلب برای جوانان طراحی می‌شوند و نیازهای کودکان، سالمندان، زنان و به ویژه معلولین، اغلب نادیده گرفته می‌شود. در شهر قم، بیش از 8000 معلول زندگی می‌کنند که 2500 نفر نیازمند مراقبت ویژه هستند و توسط خانواده‌هایشان نگهداری می‌شوند. این در حالیست که حقوق اجتماعی این افراد باید رعایت شود؛ دسترسی به شغل، مسکن مناسب و مشارکت در جامعه، حق مسلم آنان است. 6000 نفر از معلولین قم از خدمات مالی دولت بهره‌مند هستند، اما ایجاد شرایطی که این افراد بتوانند به تنهایی و بدون نیاز به کمک دیگران در شهر تردد کنند، امری ضروری است.
نابینایان و کم‌بینایان، بخشی از این جامعه هستند که با فراهم شدن زیرساخت‌های مناسب می‌توانند به راحتی در جامعه شرکت کنند. اما حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد که در این زمینه فعالیت می‌کنند نیز ضروری است. کانون نابینایان جلوه امید قم، با اشاره به وجود 2800 نابینا و کم‌بینا در شهر و دریافت مستمری ناچیز ماهانه (960 هزار تومان)، خواستار توجه بیشتر مسئولین به این موضوع است. این کانون همچنین از نداشتن مرکز مناسب برای ارائه خدمات توان‌بخشی و آموزشی رنج می‌برد.
فاصله زیاد استانداردهای شهری قم با استانداردهای جهانی در حوزه معلولین
مناسب‌سازی معابر شهری برای افراد کم‌توان، از مهم‌ترین وظایف مدیریت شهری است. اگرچه شهرداری قم در سال گذشته بودجه‌ای را برای این منظور اختصاص داده است، اما هنوز فاصله زیادی تا استانداردهای جهانی وجود دارد. برخی از معابر، حتی برای افراد سالم نیز عبور دشوار است. پروژه‌هایی مانند بهسازی پیاده‌روهای خیابان‌های ۱۹ دی، مولوی، آیت‌الله طالقانی، هدف و شهید کیوانفر، گامی در این مسیر است. خرید اتوبوس‌های مناسب برای معلولین نیز در دستور کار قرار دارد. مکانیزه کردن 20 پل عابر پیاده نیز در بودجه سال جاری پیش‌بینی شده است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری قم، با اشاره به مناسب‌سازی 80 درصد معابر شهر، می‌گوید که این کار بر اساس اولویت‌بندی و تراکم حضور معلولین در مناطق مختلف انجام می‌شود. بودجه مناسب‌سازی معابر نیز از سال 1400 تاکنون رشد قابل توجهی داشته است. این بهسازی شامل گذرگاه‌های پل، خط‌کشی معابر، تسطیح پیاده‌روها و… می‌شود. شهرداری همچنین حساسیت خود را در صدور پروانه‌های ساختمانی با رعایت استانداردهای مربوط به معلولین افزایش داده است.
طراحی و ساخت بوستان‌های ویژه افراد با نیازهای خاص نیز در دستور کار قرار دارد؛ بوستان اصناف برای کودکان اوتیسم مناسب‌سازی شده و بوستان‌های ویژه افراد کم‌بینا و معلولین نیز در دست طراحی و احداث هستند. تمام بوستان‌ها و ابنیه شهرداری بر اساس نیازهای گروه‌های مختلف طراحی می‌شوند. ماده 6 آئین‌نامه اجرایی قانون حمایت از معلولان نیز بر مناسب‌سازی ساختمان‌ها و اماکن برای دسترسی افراد دارای معلولیت تاکید دارد.
