ضرورت توجه فوری به وضعیت نگران‌کننده بافت‌های فرسوده قم
در سال‌های اخیر بافت فرسوده قم به یکی از چالش‌های جدی شهری تبدیل شده است. سکونت بیش از ۷۵۰ هزار نفر در محدوده بافت فرسوده قم و قرار گرفتن این نقاط در زون لرزه‌خیزی بالا، ضرورت نوسازی پیش‌دستانه و بازآفرینی شهری را بیش از پیش آشکار می‌کند.
وضعیت فعلی بافت فرسوده قم و ریسک‌های احتمالی
بافت فرسوده قم شامل محلات تاریخی و مناطق پیرامونی است که بیشترین قسمت از تاسیسات خدماتی و زیربنایی فرسوده در آنها متمرکز شده است. طبق گزارش سازمان مدیریت بحران کشور، در صورت وقوع زمین‌لرزه بالای ۶ ریشتر، حدود ۶۰ درصد جمعیت شهری—معادل نزدیک به ۸۴۰ هزار نفر—در معرض خطر جدی قرار می‌گیرند. مشکلات اصلی این بافت عبارت‌اند از:
- فرسودگی سازه‌ها و استاندارد نشدن مصالح در مقابل لرزه
- ضعف شبکه‌های آب، برق و فاضلاب که هنگام بحران تشدید می‌شود
بدون نوسازی و توجه ویژه، هزینه بازسازی پس از وقوع حادثه می‌تواند تا ۵ برابر روند تدریجی نوسازی پیش از بحران افزایش یابد.
راهکارهای پیشنهادی برای نوسازی بافت فرسوده قم
برای پیشگیری از فجایع انسانی و مالی، دولت و شهرداری باید اولویت را به نوسازی بافت فرسوده قم دهند. برخی از اقدامات مؤثر عبارت‌اند از:
- صدور رایگان یا با تخفیف صدور پروانه ساختمانی برای مالکان
- ارائه تسهیلات کم‌بهره و مشارکت بخش خصوصی در بازآفرینی شهری
اجرای این راهکارها ضمن جذب سرمایه‌گذاری، انگیزه مالکان را برای نوسازی افزایش می‌دهد و سرعت عمل در بازسازی را بالا می‌برد.
مزایای بازآفرینی بافت فرسوده قم
۱. کاهش هزینه تأمین شبکه زیرساختی با تمرکز بر نوسازی محلات موجود
۲. ارتقای ایمنی خانوارها در برابر زلزله و حوادث طبیعی
۳. بهبود کیفیت زندگی از طریق افزایش فضای سبز و خدمات شهری مدرن
۴. افزایش ارزش اقتصادی زمین و ساختمان‌ها و رونق مشاغل محلی
هم‌راستایی با تجربیات موفق تهران در اجرای طرح‌های بازآفرینی و احیای بافت‌های تاریخی، می‌تواند الگوی مناسبی برای برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های نوسازی بافت فرسوده قم باشد.
بازآفرینی بافت فرسوده قم، نه‌تنها از بروز بحران‌های انسانی جلوگیری می‌کند، بلکه به توسعه پایدار و ارتقای رفاه اجتماعی شهروندان منجر می‌شود. اکنون زمان آن رسیده که با هم‌افزایی همه دستگاه‌ها و مشارکت مردم، آینده‌ای امن‌تر و باکیفیت‌تر برای شهر قم رقم بزنیم.
فاطمه بخشایش، یکی از خبرنگاران پرتلاش و دغدغه‌مند در مجله خبری «کانون قم» است که با قلمی شیوا و مسئولانه، به پوشش اخبار و رویدادهای این شهر می‌پردازد. او با تعهد و دقت نظر، در تلاش است تا صدای مردم باشد و به انعکاس مشکلات و پیشرفت‌های جامعه کمک کند.